Wat zijn de 10 geboden in de Bijbel? (2024)

Met de 10 geboden wordt verwezen naar de tien belangrijkste voorwaarden die gelden voor Gods verbond met Israël. Ze staan opgesomd in Exodus 20:1-17. Het grootste deel ervan bestaat uit verbodsregels.
De tien geboden zijn van zeer groot belang geweest voor de ontwikkeling van de joods-christelijke beschaving.

₁Toen sprak God deze woorden:

₂‘Ik ben de HEER, uw God, die u uit Egypte, uit de slavernij, heeft bevrijd.

₃Vereer naast Mij geen andere goden.

₄Maak geen godenbeelden, geen enkele afbeelding van iets dat in de hemel hierboven is of van iets beneden op de aarde of in het water onder de aarde. ₅Kniel er niet voor neer en vereer ze niet, want Ik, de HEER, uw God, duld geen ontrouw. Als ouders Mij haten en zondigen, roep Ik hun kinderen daarvoor ter verantwoording, tot in het derde en vierde geslacht; ₆maar als ze Mij liefhebben en doen wat Ik gebied, bewijs Ik mijn trouw tot in het duizendste geslacht.

₇Misbruik de naam van de HEER, uw God, niet, want wie zijn naam misbruikt laat Hij niet vrijuit gaan.

₈Houd de sabbat in ere als een heilige dag. ₉Zes dagen lang kunt u werken en al uw arbeid verrichten, ₁₀maar de zevende dag is de sabbat, die gewijd is aan de HEER, uw God; dan mag u niet werken. Dat geldt voor u, voor uw zonen en dochters, voor uw slaven en slavinnen, voor uw vee, en ook voor vreemdelingen die bij u in de stad wonen. ₁₁Want in zes dagen heeft de HEER de hemel en de aarde gemaakt, en de zee met alles wat er leeft, en op de zevende dag rustte Hij. Daarom heeft de HEER de sabbat gezegend en geheiligd.

₁₂Toon eerbied voor uw vader en uw moeder. Dan zult u lang leven in het land dat de HEER, uw God, u geven zal.

₁₃Pleeg geen moord.

₁₄Pleeg geen overspel.

₁₅Steel niet.

₁₆Leg over een ander geen vals getuigenis af.

₁₇Zet uw zinnen niet op het huis van een ander, en evenmin op zijn vrouw, op zijn slaaf, zijn slavin, zijn rund of zijn ezel, of wat hem ook maar toebehoort.’

Exodus 20:1-17NBV21Open in de Bijbel

Waar komt de term 'tien geboden' vandaan?

De benaming ‘tien geboden’ komt uit Exodus 34:28. Daar krijgtMozeshet bevel om ‘de tien geboden’ (in het Hebreeuws letterlijk ‘de tien woorden’) op twee platte stenen te schrijven.

₂₈Veertig dagen en veertig nachten bleef Mozes daar bij de HEER, zonder te eten of te drinken. En de HEER schreef de tekst van het verbond, de tien geboden, op de platen.

Exodus 34:28NBV21Open in de Bijbel

Hoe zijn de tien geboden opgebouwd?

De tien geboden worden vaak onderverdeeld in drie delen:

1.Deproloog(Exodus 20:1-2) waarin God zichzelf bekendmaakt en de reden noemt waarom hij het volk de tien geboden geeft:
2.De eerste vier geboden over deomgang van de mens met God:
- tegen polytheïsme;
- tegen beeldenverering;
- tegen het misbruiken van Gods naam;
- over het vieren van desabbat.
3.De laatste zes geboden over deomgang van de mens met zijn naaste: een opsomming van sociale en morele basisprincipes voor de Israëlitische gemeenschap:
- over het betonen van eerbied aan de ouders;
- tegenmoord;
- tegenoverspel;
- tegendiefstal;
- tegen het afleggen van een vals getuigenis;
- tegen hebzucht.

₁Toen sprak God deze woorden:

₂‘Ik ben de HEER, uw God, die u uit Egypte, uit de slavernij, heeft bevrijd.

Exodus 20:1-2NBV21Open in de Bijbel

Waar staan de 10 geboden in de Bijbel?

De tien geboden staan behalve in Exodus 20:1-17 ook in Deuteronomium 5:6-21. Er zijn kleine verschillen tussen de twee versies, met name in het vierde en tiende gebod.

Wie heeft de 10 geboden geschreven en wanneer?

De tien geboden in hun uiteindelijk vorm, zoals ze in de Bijbel staan, dateren waarschijnlijk uit de tijd van deballingschapof de eeuw daarna (zesde of vijfde eeuw voor Christus). Maar in een oudere vorm kunnen ze al uit een veel vroegere periode stammen. Welk periode dat precies geweest is, daarover zijn de meningen verdeeld.

In de Bijbelse traditie zelf worden de tien geboden metMozesin verband gebracht.

Wat staat er in de 10 geboden?

De tien geboden bevatten basisprincipes voor de omgang van de mens met God en met de medemens. Hieronder volgt bij elk gebod een korte toelichting.

1.‘Vereer naast mij geen andere goden’ In het eerste gebod eist God van het volk dat het alleen hem vereert en geen andere goden.
2.‘Maak geen godenbeelden …’Het tweede gebod verbiedt iedere vorm van beeldenverering. Het gaat daarbij niet alleen om beelden van vreemde goden, maar ook om het verbeelden van de God van Israël zelf. In het Oude Nabije Oosten geloofde men dat je met behulp van godenbeelden een bepaalde macht over een godheid kon uitoefenen. Door het vereren van een godenbeeld kon je je verzekeren van de zegen en bescherming van de godheid. Het tweede verbod wil duidelijk maken dat de God van Israël een soevereine God is; mensen kunnen geen macht over hem uitoefenen en ze mogen dat ook niet proberen.
3.‘Misbruik de naam van de HEER, uw God, niet…’ Aan de naam van God werd kracht toegekend. Mensen mogen de naam van God niet gebruiken om er zelf macht mee uit te oefenen. Ze mogen Gods naam bijvoorbeeld niet inzetten om een vloek of een valse eed te bekrachtigen.
4.‘Houd de sabbat in ere…’ De zevende dag wordt aangewezen als een dag van rust voor mens en dier. Het is ook een dag om terug te denken aan Gods bevrijding van zijn volk uit Egypte (Deuteronomium 5:15).
5.‘Toon eerbied voor uw vader en uw moeder …’ Het vijfde gebod is niet zozeer bedoeld voor jonge kinderen. Het is vrij algemeen gericht op het in standhouden van de familie – één van de belangrijkste bouwstenen van de (Israëlitische) samenleving.
6.‘Pleeg geen moord’ In de Hebreeuwse Bijbel wordt een woord gebruikt dat ‘vermoorden’ betekent, dus iemand doden buiten elk juridisch kader om. Misschien was deze regel specifiek bedoeld als een verbod op de individuele uitoefening van bloedwraak. De regel kan ook gaan over een onmenselijke behandeling die de dood tot gevolg heeft.
7.‘Pleeg geen overspel’ Het zevende gebod staat voor de bescherming van het huwelijk. Het verbiedt seksuele gemeenschap tussen een (wel of niet getrouwde man) en de vrouw van een andere man.
8.‘Steel niet’ Een verbod op het stelen van andermans eigendom. Misschien heeft de tekst ook het stelen van mensen op het oog, namelijk om die tot slaaf te maken.
9.‘Leg over een ander geen vals getuigenis af …’ Het negende gebod verbiedt het afleggen van een vals getuigenis over iemand bij de rechter. Door zo’n getuigenis zou iemand ten onrechte ter dood veroordeeld kunnen worden (zie 1 Koningen 21:8-14).
10.‘Zet uw zinnen niet op het huis van een ander …’ Het tiende gebod veroordeelt het verlangen van mensen om personen of dingen die niet van henzelf zijn, te willen hebben. Het verbiedt ook de actie om die begeerde personen of dingen in bezit te krijgen.

₁₅Bedenk dat u zelf slaaf was in Egypte totdat de HEER, uw God, u met sterke hand en opgeheven arm bevrijdde. Daarom heeft Hij u opgedragen de sabbat te houden.

Deuteronomium 5:15NBV21Open in de Bijbel

₈Uit naam van Achab schreef Izebel brieven, verzegelde die met het koninklijke zegel en stuurde ze naar de oudsten en aanzienlijksten in de stad waar Nabot woonde. ₉In die brieven stond het volgende: ‘Kondig een vastendag af en zet Nabot vooraan wanneer het volk samenkomt. ₁₀Laat dan twee mannen die nergens voor terugdeinzen tegenover hem plaatsnemen en hem beschuldigen van godslastering en majesteitsschennis. Daarop moet u hem buiten de stad brengen en stenigen.’ ₁₁Nabots stadsgenoten, de oudsten en aanzienlijksten van zijn woonplaats, deden wat Izebel hun had opgedragen in de brieven die ze had gestuurd. ₁₂Ze kondigden een vastendag af en lieten Nabot vooraan zitten toen het volk samenkwam. ₁₃Twee mannen namen tegenover hem plaats en beschuldigden hem ten overstaan van het volk van godslastering en majesteitsschennis. Daarop werd hij buiten de stad gebracht en gestenigd. ₁₄Ze stuurden Izebel bericht dat Nabot door steniging ter dood was gebracht.

1 Koningen 21:8-14NBV21Open in de Bijbel